Azərbaycan alimi, AMEA akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun "Alitsiklik birləşmələr" laboratoriyasının müdiri, kimya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Hafiz Əlimərdanov ...
Hafiz Mütəllim oğlu Əlimərdanov 1948-ci ildə İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsində anadan olmuşdur.
Hafiz Əlimərdanov – neft-kimya sintezi sahəsində tanınmış alimlərdən biridir. O, 1948–ci ildə anadan olmuş, 1971-ci ildə indiki Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) kimya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Həmin ildə Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnistitunun aspiranturasına daxil olmuş, 1975-ci ildə “Tsiklopentanon və onun homoloqlarının C5-C8 alfa olefinlərə birləşmə reaksiyasının tədqiqi və heptiltsiklopentanonun alınma prosesinin işlənib hazırlanması” mövzusunda namizədlik, 1993-cü ildə isə “Beş və altıüzvlü alitsiklik karbohidrogenlərin oksid və seolit katalizatorlarının iştirakı ilə tsikloolefinlərə oksidləşdirici dehidrogenləşdirilməsi” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir, 2005-ci ildə ona professor elmi adı verilmişdir.
Hafiz Əlimərdanovun elmi nailiyyətləri
Beş və altı üzvlü alitsiklik karbohidrogenlərin tsikloolefinlərə qismən dehidrogenləşməsi üçün müvafiq katalizatorlar seçilmiş və reaksiyaların əsas qanunauyğunluqları müəyyən edilmişdir.
Tsikloheksan karbohidrogenlərinin polialkilbenzollara dehidrodisproporsiallaşması və C 1 -C >3 biratomlu spirtlərlə dehidroalkilləşməsi prosesləri üçün katalizatorun seçilməsi əsaslandırılmış və prosesin getmə qanunauyğunluqları müəyyən edilmişdir.
Beş və altı üzvlü alitsiklik ketonların effektiv alınma üsulları işlənib hazırlanmış və təcrübi-sənaye qurğularında istehsalı təşkil olunmuşdur.
Beş və altı üzvlü alitsiklik ketonların müvafiq laktonlara oksidləşdirilməsi qanunauyğunluqları öyrənilmiş və bu laktonların təcrübi-sənaye qurğularında istehsalı təşkil olunmuşdur.
Doymamış mono və bitsiklik karbohidrogenlərin oksidlərə, ketonlara, spirtlərə (bir və ikiatomlu) maye fazada oksidləşməsi üçün katalizatorların seçilməsi və proseslərin getmə qanunauyğunluqlarının öyrənilmişdir.Mono və politsiklik doymamış və alkenilaromatik karbohidrogenlərin oksigen, halogen və azotsaxlayan birləşmələrə induktiv funksionallaşdırılmasının əsas qanunauyğunluqları öyrənilmişdir.
Hafiz Əlimərdanovun Elmi əsərləri
1. Kh.M. Alimamdanov and est. "The particularities of oxidative dehydrogenation of metylcyclohexane to metylcyclohexane in the presence of modified mordenite" /Kinetika and catalysis, 1992, T.33, P.885 – 892
2. Kh.M. Alimamdanov. "The oxidative dehydrogenation of metylcyclohexane to benzene and isomers of xylene on modified mordenite and erionite" /Kinetika and catalysis, 1994, T.35, N6, P.841- 845
3. M.F. Abbasov, Kh.M. Alimamdanov and et al. "The Catalytic oxidation of alykil-and cycloalkylcyclonones to lactones. Journal of applied chemistry, 1997, T.70, V.4, P.648 - 655
4. Kh.M. Alimamdanov and et al. "The Oxidative Dehydrodisproportionation of Cyclohexane Hydrocarbons on Metal Oxide-Modified Zeolites". Petroleum Chemistry, 2001, V.41, N5, P.431 - 440
5. Kh.M. Alimamdanov and et al. "Catalytic oxidation of Norbornen to Norcamphor". Petroleum Chemistry, 2004, V.44, N 3, P.196 - 204
6. Х.М. Алимарданов и др. Синтез высших спироацеталей конденсацией С3-С7 алкил- и циклоалкилцикланонов с двухатомными спиртами в присутствии гетерогенных катализаторов. Журнал органической химии. 2011. Т.47. №8. С.1136-1142
7. Х.М. Алимарданов и др. Окисление алкилзамещенных циклопентанонов в псевдогомогенной системе без участия агентов фазового переноса. Журнал общей химии. 2011. Т. 81. Вып. 8. С.1319-1325
8. Х.М. Алимарданов и др. Влияние иммобилизированных наночастиц углерода на активность цеолитов в окислительном дегидрировании 4-винилциклогексена и этилбензола в стирол. Нефтехимия. 2012. Т.52. №2. С.116-123
9. Х.М. Алимарданов. Жидкофазное окисление C6 – C8 циклоолефинов кислородом воздуха с участием металлосодержащих микроструктурированных карбоновых материалов. Журнал общей химии. 2013. Т.83. №11 С.1822-1829
10. Х.М. Алимарданов и др. Роль поверхностного кислорода в процесседегидрирования 4-винилциклогексена диоксидом углерода на платино- и железогаллийсодержащих цеолитах. Теорет. и эксперим. химия. 2013. Т.49. №5. С.310-316
Hafiz Əlimərdanovun fəaliyyəti
Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının kimya fənni üzrə Ekspert Şurasının üzvü (1996-2004), 1995-ci ildən Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasında (TQDK) kimya fənni üzrə testlərin tərtibi, qəbul proqramları və metodik məqalələrin hazırlanması üzrə ekspert şurasının üzvü, 1996-cı ildən Kimya Elmləri Bölməsinin ekspert şurasının üzvü, NKPİ-nin Elmi Şurasının üzvü.
Yorumlar
Yorum Gönder