Yazılım Analisti Olmak İsteyenlere Öneriler

Yazılım projelerinde başarı ve ya başarısızlığı etkileyen bir çok farklı değişken vardır. Bir projenin başlangıcının analiz olduğunu göz önünde bulundurursak analist iş yükünün ne kadar ağır olduğunu görmüş oluruz. Devam eden projelerde analist olmak nispeten daha kolayken, ortada bir ürün yokken analiz çalışmalarını yapmak yada yapabilmek için analistin altyapısında bir çok mesleki tecrübeleri barındırması, doğru soruları sorabilmesi, ikna etme kabiliyeti ve liderlik özellikleri ile karar alma sorumluluğunda olmalıdır. (Her ne kadar bir çok projede karar verici proje yöneticileri olsa da)

Makalemi bir kaç kısımdan olaşabilecek şekilde yazmaya çalıştım. Mümkün olduğunca karşımıza çıkabilecek bütün senaryoları ve bu durumlar karşısında neler yapmamız gerektiğini, yazılım projelerinde analist olma yolunda çalışmalar yapan kişilerin kendilerini hangi alanlarda geliştirmeleri gerektiği konularını incelemeye çalıştım.

Makalenin birinci kısmında yazılım projelerinde kendinizi analist olarak geliştirmek için neler yapmanız gerektiği, hangi bilgileri ve tecrübeleri edinmeniz gerektiğine değinmeye çalışacağım.

1. Çok kitap okuyun(Buna zamanınız yoksa özellikle çocukların yazdıkları küçük hikayeleri okuyun)

Kitap okumak, okurken de kafanızda canlandırmak hayal kurma yeteneğini geliştirir.  Kitaba devam ettikçe yazarı anlamaya ve bir köprü oluşturmaya başlarsınız.(Bu da özellikle analiz dokümanlarını incelemekte size yardımcı olacaktır) Kitapların sayfaları çoksa bu sizin anlatılanı sabırla dinleme yeteneğinizi de geliştirir. Kitap okumak sizin eleştirel yönünüzün ortaya çıkmasına, söz dağarcığınızın gelişmesine ve iletişim esnasında kolay ve anlaşılır cümleler kullanmanıza, doğru soru sorma yeteneğini kazanmanıza yardımcı olacaktır.

2. Eleştirel düşünme yeteneğinizi geliştirin: Bu karşınıza çıkacak problemlerin çözümü için sunulan çözümleri doğru değerlendirmek, doğru eleştirebilme ve daha iyi çözüm sunabilme yeteneğidir. Bir konuda özellikle müşterilerin düşüncelerine karşı görüşünüz varsa, daha iyi bir çözümünüz olana kadar bekleyin.

3. Dinleyebilme yeteneği olmazsa olmazdır: Karşınızdakini kişiyi sonuna kadar dinleyebilmek önemli bir erdemdir. Bunu hayatta da uygulamak önemlidir. Analiz çalışmalarında ise daha da hayati öneme sahiptir. Mümkün olduğu kadar toplantıları tek kişinin konuşabileceği şekilde organize edebilecek liderlik özellikleri edinin.

4. Kapsayıcı soru sorma yeteneği: Doğru problemi çözmek için doğru soruları ve en kapsayıcı şekilde sorabilmeniz gerekiyor. Doğru soruları sorabilmek için yöntem ise, müşterinin anlattıkları konular doğrultusunda notlar alıp, konuşmasını bitirdikten sonra notları sorulara dönüştürerek sormak.

5. Not alabilme yeteneği: Çoğumuz universite yıllarında not almamış ve not alanlardan fotokopi çekmişsinizdir. Zira bende hiç not almadım. Ama bir analistin en önemli özelliği not almasıdır. Çünkü karşıdaki kişiyi sonuna kadar dinleyebilmeli ve soruları ondan sonra sormalıdır. Karşıdaki kişinin konuşmasının ne zaman biteceğini tahmin edemediğimiz için notlar almamız ve doğru bir şekilde not alabilmemiz hayati öneme sahiptir. Not alma dışında mümkün olduğu kadar analiz toplantılarının ses veya video kaydını tutmak gelecekte olabilecek mahkeme süreçlerinde delil niteliği taşır.

6. Tecrübe: Her ne kadar idealist genç mühendisler bu noktayı sevmese de, özellikle yazılım projelerinde analiz çalışmalarını tecrübeli mühendislerin yapması projenin başarısı için önemlidir. Ve genç analist olmak isteyen kişilerin de bir kaç projede yer aldıktan sonra bu alana yönelmesinde fayda var. Ben her zaman mühendislik sektörlerinde analiz çalışmalarını o işin mutfağından gelmiş ve bu alanda pişmiş, kendini ispatlamış kişilerin yapması taraftarıyım. Bu konuyu da özellikle gelecekte sorumlulukların üzerinize yıkılmaması için söylüyorum. Bahsettiğim tecrübe daha çok büyük projeler için geçerli. Ama işe başlamak isteyenler olursa da küçük projelerden başlamakta fayda var.

7. Yapacağınız proje için ön çalışma yapın: Öncelikle projenin ana fikrini, amaç ve hedefleri doğru anlamak, karşılaşılan problemin çözümü için doğru öneri sunabilmek önemlidir. Bunun için de yapacağınız proje ile ilgili araştırma yapın, daha önce yapılmış çalışmaları inceleyin ve yukarıda bahsettiğim eleştirel düşünce mekanizması ile daha önceki projelerden farkınızı ortaya koyun.

8. İkna yeteneğinizi geliştirin. Tartışma yaranmış bir konuda kendi fikrinizi söyleyebilme ve bunu karşıdakine anlatabilme o alanda ne kadar tecrübeli olduğunuz ve projeyi ne kadar anladığınızla ilgilidir. Konuya hakimiyetiniz ve mesleki yeterlilikle yapılabilecek işleri ayırt edebilirseniz müşterileri ikna etmek fikrinizi ne kadar iyi ifade edebildiğinize bağlı olacaktır.

9. Liderlik özelliklerinizi geliştirin. Özellikle analiz toplantılarında toplantılarını yönetebilmek analistin görevidir. Liderlik özellikleri devam eden toplantılarda zamanla sözünüzü geçirebileceğiniz müşteriler yaratmanızda size yardımcı olacaktır.

10. Analist sertifikaları: Özellikle kurumsallaşmış yazılım firmaları aday eleme sürecini hızlandırmak için sertifika konusunu önemser ve bu alanda sertifikanız, aldığınız eğitim yoksa öz geçmişiniz incelenmez. Buna rağmen daha önce yaptığınız başarılı projelere özgeçmişte yer vermek, yaptığınız çalışmaları, kullandığınız yöntemleri en az 9-10 cümle ile açıklayabilmek seçilme şansınızı yükseltecektir.

11. BABOK | IIBA | International Institute of Business Analysis her zaman rehberiniz olsun.

Bir kaç maddede anlatmaya çalıştığım önerileri doğru uygularsanız başarılı bir analist olmak sizin analitik zekanıza, problemleri ele alma şeklinize ve çözüm üretme yeteneğinize kalacaktır. Bu da öğretilen değil, yetenek ve tecrübe işi.

Makalemin ikinci kısmında devam eden projelerde analist olarak görev aldığınızda yapmanız gerekenleri tecrübelere dayanarak açıklamaya çalışacağım.

Öncelikle analist ekibi bir kaç kişiden oluşuyorsa ve analist ekibinin de genelde iletişim konusunda başarılı kişilerden seçildiğini göz önünde bulundurursak, bu sizin işe adapte olmanızın daha kolay bir süreç olacağına işarettir. Buna rağmen aktif olarak işe başlamadan ve toplantılara katılmadan önce daha önce yapılan işleri incelemek, analiz çalışmaları için hangi yöntemin kullanıldığını, paydaş ekibin hangi özelliklerinin olduğu, toplantı süreçlerinin nasıl ilerlediğini, paydaş ekibi ile iletişimin hangi seviyede olduğu, proje analiz dokumantasyonunun nasıl ve hangi seviyede yapıldığını, projenin mevcut durumunu detaylı analiz etmek gerekir.

Eğer işe tek analist olarak alındıysanız biraz düşünmeniz gereken konular var. Eğer daha önce analiz süreçlerini proje yöneticisi yapmış ve bu iş daha profesyonel kişiler tarafından yapılmasına karar verip işe alındıysanız bir çok problemin sizin tarafınızdan çözülmesi istenir ve bu gibi işler idealist analistler için de ideal iş fırsatlarıdır.

Bu gibi durumlarda dikkat edilmesi gereken bir kaç nokta daha var. Özellikle sizden önce başka biri analist olarak çalışmış ve işten ayrılmışsa yapılan çalışmalarla ilgili ciddi sıkıntılar olabilir ve bu gibi durumlar alarm zillerinin çaldığı durumlardır. Bu durumu iş görüşmelerinde özellikle sorgulayarak işten neden ayrıldığı ile ilgili bilgi alın. Kötü olarak analiz edilip yarılanmış proje olabilir ve bu gibi durumları düzeltmek için yetkinliğiniz varsa bu işe girin.

Bu noktada makaleyi okuyan proje yöneticilerine, özellikle analiz çalışmalarını yapan kişilerin proje bitimine kadar projede kalması için özel çaba sarf etmesinin proje başarısı ve sürdürülebilirliği için hayati öneme sahip olduğunu bildirmek istiyorum. Bunun için de en önemli konu proje başlangıcında analiz çalışmalarını projenin büyüklüğüne paralel tecrübe ve yetkinliğe sahip kişilerle başlanılmasıdır. Bu her ne kadar maliyetli olarak gözükse de, analizin hatalı veya eksik olmasının projenin tamamını etkileyeceğini ve ilave iş ortaya çıkarabilme ihtimali karşısında çok küçük maliyettir. Tecrübeli bir analistin, yazılım süreçlerine da hakim olması ve yazılım geçmişi olması en çok aranan özellikler olmalıdır. Bir önemli not daha:Tecrübeli bir analist yazılım sektöründe daha önceki başarılı iş çalışmalarını örnek gösterebilmelidir.

Makalenin son kısmında ise yeni bir projede analist olarak işe alındığınızda hangi yolları izlemeniz gerektiğine değinmeye çalışacağım.

Eğere tecrübeli bir analist iseniz yukarıda bahsettiğim önerileri, özellikle not alma  ve soru sorma yeteneğini kazanmışsınız demektir. Diğer konuları da okuduysanız sizin için faydalı olacaktır. Bunlara ek olarak bir toplantı kültürü oluşturmak, müşterilerle sürekli iletişim halinde kalmak ve müşteriler için her zaman ulaşılabilir olmak en önemli konulardan bir tanesidir. 

Alanınızda tecrübeli, ama analist konusunda yeni iseniz iki konu önemli: Birincisi not alma, diğer soru sorabilme yeteneği. O yüzden toplantılardan önce soracağınız soruları mutlaka hazırlayın. Toplantı sırasında gerekirse düzenlemeler yapın. Hazırladığınız tüm soruların yanıtını almadan toplantıyı bitirmeyin.

Yazılım alanında tecrübeli değil ve analist olarak işe başlamayı düşünüyorsanız yapmayın. Bu eleştiri değil... Sadece kariyerinizin daha parlak olmasını istiyorsanız önce kendi alanınızda uzman olun.

Düşünceleriniz benim için önemlidir. En azından bu makale ile ilgili eleştirel düşünce altyapınızın gelişmesi için makaleyi bitirdikten sonra yorum yazarak bunu kendiniz için kanıtlayabilirsiniz.