Mühendisler Dünyası

Hey Tavşan, ne yazıyorsun? - Doktora tezimi yazıyorum. - Ha öyle mi, çok güzel, ne hakkında? - Tavşanların Tilkileri nasıl yedikleri hakkında. - Yok canım, olur mu öyle şey, hiç Tavşanlar Tilki yerler mi? - Olur canım, gel istersen, sana ispat edeyim. Beraberce Tavşanın yuvasına girerler. Biraz sonra Tavşan tek başına çıkar ve yine daktilosunun başına geçer, tak tuk birşeyler yazmaya devam eder. Daha sonra oradan geçen bir Kurt, Tavşanı görür. - Hey Tavşan, ne yazıyorsun? - Doktora tezimi. - Ne hakkında? - Tavşanların Kurtları yemesi hakkında.

Çoğumuz yaşanan olayların, yaşamların tesadüfler zincirinden ibaret olduğunu düşünürüz. Çoğumuzun düşünce ve din görüşüne göre ise yaşanan olaylar bir ilahi gücün kontrolündedir. Bu görüşlerden hangisini benimsediğiniz size kalmış. Aslında gerçekleşen olaylar arasında bağ kuramamak bütünü görememek olayları tesadüfler zinciri olarak algılamamıza neden olur ve bu yüzdendir ki çoğu olayları tesadüf diye algılarız. Belki de uzun yılar geçtikten sonra dönüp bir olayın tamamına baktığımızda bazı gerçeklerle yüzleşiriz ki bu makalemi de bu konulardan birine ayırmak istiyorum. Bu makaledeki amacım Mustafa Kemal Atatürk ve hayatındaki sırlarla 19 rakamı arasındaki bağı ortaya çıkarmaktır. Mustafa Kemal Atatürk 19 mayis 1881 yılında Selanik'te doğmuştu. Sadece bu olay üzerinden bakarsak belki dünyada Atatürk gibi doğan binlerce kişi vardır. Yani 19 mayis ve ya yılın diğer aylarının 19'unda doğmuş olan binlerce insan olabilir değil mi?Ama yine de ilginç bir tesadüf değil mi? 19 yüzyıl

Miladi təqviminə görə bir il 12 aydan, 365 ve 366 gündən ibarətdir. Yuli Sezar bu qarışıqlığı həll etmək üçün Misir astronomu Sosigenesi yanına çağırtdırır ve təqvimi düzəltməsini tapşırır. O vaxtlar Miladi təqvimi 365 gün 6 saat idi ve başlanğıc ay mart ayı idi. Sosigenes təqvimi bele qurur: 1. Hər il 365 gün olacaqşş 2. Hər ildən artıq qalan 6 saat 4 ildən bir təqvimə əlavə olunacaq və həmin il 366 gün olacaq. 3. 366 gün 12 aya bərabər bölünmədiyindən 6 ay 30 gün, 6 ay 31 gün olacaq. 365 gün olan illərdə isə son aydan yəni fevraldan 1 gün azaldılacaq.

Həyatda sol əli sağ əlinə nisbətən daha yaxşı işləyən insanlar vardır. Günümüzdə bu bir problem sayılmasa da keçmişdə bu bir təhlükə idi. Hətta I Pyotr solaxayların məhkəmədə şahid olmaması haqqında fərman vermişdi. Lakin dünyaca tanınmış məşhur insanlar solaxaylar haqqında fikirler söyləmişlər:

Paltaryuyan maşın muasir dövrdə ən çox tələb olunan ve istifadə edilən ev alətlərindən, mexaniki qurğulardan biridir. 1899-cu ildə alman ixtiraçı Karl Muller ilk paltaryuyan maşını kəşf etdi. Bu maşınlarda ağacdan hazırlanan ve pərlə işləyən qurğulardan istifadə olunurdu ve əllə idarə olunurdu. 1914-cü ildən etibarən isə bu maşınlara elektrik mühərriki qoşulmağa başlanıldı. İlk elektriklə işləyən paltaryuyan maşını isə amerikalı mühəndis Alva Fisher (Fişer) ixtira etmişdir. Bu ixtiradan sonra paltayyuyan maşın Syevyec Arms firması tərəfindən istehsal olunmağa başlanılışdır. Hazırda demək olar ki hər bir evdə istifadə olunan avtomatik paltaryuyan maşınların istehsalı isə XX əsrin 50-ci illərinə təsadüf edir. Paltaryuyan maşın texnologiyasının inkişafinda Azerbaycanlı alim Lütfi Əliəsgərzadəzadənin qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin çox böyük önəmi vardır.

Kütləvi informasiya vasitələri cəmiyyətin inkişafında önəmli rola malikdir. Hal-hazıda mətbuatın müxtəlif növləri fəaliyət göstərir. Bunlardan biri də jurnallardır. İlk jurnallar XVIII əsrdə Avropada çap olunmuşdur. Bu jurnallar qəzet və kitab tacirlərinin kataloglarından təşkil olunurdu.  Bir qayda olaraq jurnallar uzun müddət üçün nəzərdə tutulur. Bu zaman gündəlik baş verən və tez-tez dəyişən hadisələr ışıqlandırılmır. Daha çox həftə, ay ərzində baş verən hadisələr dərindən təhlil edilir. Jurnallar, adətən qalın cildə malik olur və keyfiyətli kağızdan istifadə edilərək hazırlanır.

Bəşər tarixində ilk dəfə olaraq metal lövhələrin köməyi ilə kitab çapetmə üsulunu tətbiq edən alman ixtiraçısı Johan Qutenberq olmuşdur. İlk kitab 1440 - cı ildə çap olunmuş "Bibliya"-dır. Qutenberqin dahi ixtirası ondan ibarətdir ki, o, metal hərfləri tersinə olaraq qabarıq şəkildə hazırlayır ve daha sonra metaldan hazırlanan hərfləri kağız üzərinə çap edirdi. Kitab çapında hərəkətli metal lövhələrin tətbiqi inqilab yaradır və kitab çapı əvvəlcə Avropada, daha sonra isə dünyada geniş yayılmağa başlayır. Bir sözlə, kitab çapı renessans dövrünün açarı hesab olunur...

Kitabxana növündən asılı olmayaraq kitab vəya əlyazma şəklində olan informasiya daşıyıcılarının toplandığı məkan anlamını daşıyır. İlk kitabxanalar Asur hökmdarı Asurbanipal tərəfindən eramızdan əvvəl yaradılıb. Asur kitabxanasında kitablar üzəri şiş uclu alətlərlə yazılmış gil lövhələrdən ibarət olmuşdur ve Ninova kitabxanası olaraq adlandırılırdı. Eramızdan əvvələ aid olan İsgəndəriyyə kitabxanası dövrünün ən böyük kitabxanası idi. Lakin bu kitabxana yanaraq tarixin bir çox izləri də özü ilə bərabər itirmişdir.

Təyyarə havadan ağır, atmosferdə mühərrik ve qanadların yardımı ilə uçuş edebilən nəhəng aparatdır. 1870 - ci ildə fransız mühəndis Peno kiçik təyyarə modelleri düzəldir. 1890 - cı ildə isə alman mühəndisi Otto Liliental təyyarə düzəldir. Onun planeri öz bədəni ilə uçuşu tənzimləyirdi. Bu üsulla mühəndis 30 saniyə ərzində 100 metr məsafə qət edə bilmişdi. Sonralar 1894 - cü ildə rus ixtiraçısı Maksim qanadlarının açılışı 32m, çəkisi 3.5 ton olan bir təyyarə düzəldir. Lakin bu təyyarə sınaq zamanı sınmışdır.  Daha sonra təyyarə düzəltməklə amerikalı Rayt qardaşları məşğul olmağa başladı. Onların planerleri stabil idarə olunaraq havada 1 dəqiqə qalırdı. 1903 - cü ildə onlar ixtiralarını mükəmməlləşdirərək planerə benzinlə işləyən mühərrik qoşurlar. 1903 - cü il martın 14-də U.Rayt ilk motorlu uçuş həyata keçirir ve 32 metr məsafə qət edər. Həmin il 17 dekabırda U.Rayt 260 metr məsafəni uçaraq ilk dəfə təyyarə uçuşunu həyata keçirir. 

Möminə Xatun Türbəsi müşhur Azərbaycan memarı Əcəmi Naxçıvaninin şah əsəridir. Bu abidə Naxçıvan şəhərinin mərkəzində - Atabəylər Memarlıq Kompleksinin tərkinində yerleşir ve bu kompleksdən dövrümüzə qədər gəlib çatmış yeganə tarixi abidədir. Yerli əhali arasında bu abidə "Atabəy Günbəzi" olaraq adlandırılır. Bu ona işarədir ki, türbə Atabəylər dövlətinin soy türbəsidir.  Möminə Xatun Türbəsi 1186 - cı ildə tikilmişdir. Bu tarix baştağın üstündəki çərçivədə qeyd olunmuşdur. Tarixi qaynaqlara əsasən abidə Məhəmməd Cahan Pəhləvanın dövründə tikilsə də, baştağ hökmdarın ölümündən sonra inşa edilməyə başlanılmışdır. Tədqiqatçıların fikrinə görə hökmdarın özü də bu türbədə dəfn olunub.. .

Dünyada ən qədim kütləvi informasiya vasitəsi qəzet hesap olunur. Qəzetlər əsasən gündəlik və həftəlik olur. Gündəlik qəzetlər hər gün nəşr olunur, lakin həftəsonu buraxılışları həcmcə bir az daha böyük olur. Həftəlik qəzetlər isə səhifə sayısına görə hadisə ışıqlandırması baxımından digərlərindən fərqlənir. Tədqiqatlardan görünür ki, dünyada birinci qəzet e.ə 59-cu ildə Romada ortaya çıxmışdır. Bu zamanlarda kütlevi nəşr olmadığı üçün bütün qəzetlər əl yazısı ilə yazılırdı. "Günün hadisələri" adlı kağız vərəqə idi. Daha sonralar ise texminən 1300 il evvel Çində əl ilə yazılan gündəlik "Paytaxt Yenilikləri" adli mətbu orqan hazırlanmışdır.